برنج راتون
تعریف راتون و مزایای آن
راتون روش عملی برای افزایش تولید برنج در واحد سطح، در واحد زمان با توانایی تولید پنجه و پانیکول جدید بعد از برداشت محصول اصلی و اولیه می‌باشـد. اسـامی محلـی متفاوتی برای برنج راتون مصطلح است. در منـاطقی کـه کـشت مجـدد بـرنج بوسـیله کمبـود آب آبیاری و هم چنین درجه حرارت پایین در پایان فصل رشد، محـدود مـی‌گـردد، راتون با طول دوره رشد و نمو کوتاه مـی‌توانـد یـک گیـاه جدیـد را ایجـاد نمایـد.
استفاده از راتون نسبت به سایر ارقام برنج کشت دوم آسـان تـر و کـاربردی تـر اسـت. طبق آمار جهاد کـشاورزی سـطح زیـر کـشت راتـون بـرنج در سال‌های اخیر بالاترین سطح زیر کشت را به عنوان کشت دوم در مقایسه با سایر کشت‌های دوم نظیر شبدر، ترب و کلزا داشت. بنابراین پتانسیل قابل توجـه‌ای بـرای افـزایش محـصول برنج راتون در شـمال کـشور وجـود دارد کـه می بایـست بـا اسـتفاده از تحقیقات و مطالعات بیشتر، مدیریت بهینه برای تولیـد بیـشتر راتـون را مـشخص نمـود.
ریشه یابی راتون
برداشت راتون شکل دیگری از زراعت پشت سر هم اسـت. راتـون احتمـالا از کلمـه لاتـین Retonsus منشا گرفته که به مفهوم قطع کردن یا درو می‌باشد. در فرهنگ لغت زبان انگلیسی به صورت جوانه زنی ساقه از پایه گیاه تعریـف شـده است. ایـن نوع گیاهان کـه قابلیـت تولیـد سـاقه جدیـد را دارنـد، تحـت عنـوان گیاهـان راتـون نامیـده می‌شوند. همچنین به آن کشت جوانه‌ای هم گفتـه می‌شـود.
فرهنگستان علوم ایـران بـه جـای کلمه راتون کلمه وارویش را پیشنهاد نموده است. ضـمناً بـه جـای کلمـه راتونینگ، عملیات وارویش را به کار برده و آن را به صورت حفـظ گیـاه جهـت رشـد در فصل بعدی تعریف کرده است. در ایران نیز راتون در دو استان گیلان و مازندران به اسـامی محلی مختلفی مانند شاه‌بج، شیورز، ورزازاکی، اردک زاکی و دبـاره نـوج شـناخته شـده است که در استان مازندران اکثرا از دباره نوج استفاده می کنند.
هزینه تولید
پایین بودن هزینـه تولیـد و طـول دوره رشد کمتر از مزایای استفاده از راتون می‌باشد. تولید به روش راتون در برنج ایرانی یک مسئله قابل توجه است زیرا احتیاج به آماده سـازی مجـدد بـستر بذر و کاشت دوباره و شروع رشد محصول از حالت بـذری را حـذف می‌کند. کشت موفق راتون به مقدار زیادی هزینه‌های کل تولید را کاهش می‌دهد.
علیـرغم داشتن مزایای زیاد کشت راتون، به دلیل پایین بودن عملکرد نسبت به کشت اصلی، تـراکم حشرات زیان آور (مخصوصاً کرم ساقه خـوار بـرنج)، افـزایش علـف‌های هـرز و امـراض، قیمت تمام شده به ازای هر واحد تولید، مـشکلات فـشردگی خـاک و از همه مهم تر، نبـود رقـم زودرس مناسـب باعـث گردیـده اسـت کـه چنـدان مـورد توجـه و پـذیرش کـشاورزان قـرار نگیرد.
زراعت راتون
زراعت راتون یکی از راه‌های افزایش محـصول بـرنج اسـت کـه عـلاوه بـر افـزایش تولید، افزایش درآمد کشاورزان و استفاده بهینه از منابع را نیز در بـر دارد. ایـن امـر نیازمنـد توجه ویژه به مسایل فنی کاشت، داشت و برداشت محصول اصلی است. به عبارت دیگر بـا مدیریت صحیح محصول اصلی موجبات دسـت یابی بـه محـصول راتـون فـراهم می‌شـود و هزینه نهایی کاهش می یابد. از همین رو خرید عمده برنج در محصولات راتون نیز قیمت مناسب تری دارد.
ارقام مناسب برای راتون گیری
ارقـام مختلـف بـا داشـتن ریخته ارثی متفاوت، توانایی راتون دهی متفاوتی دارند. راتون دارای دوره رشد کوتاهی بوده و رسیدن آن تنها در ۳۵ تا ۶۵ درصد زمان لازم برای محصول اصلی صورت می‌گیرد. معمولا ارتفاع راتون کمتر و تعداد پنجه‌های موثر کمتری تولید می‌نماید، هر چند ممکن است تعداد کل پنجه های تولیدی راتون بیشتر باشد.
همچنین گزارش شده است که تعداد خوشه در محصول راتون بیشتر از محصول اصلی است، اما دانه در هـر خوشـه خیلـی کمتـر از محـصول اصـلی می‌باشـد. از ویژگی‌های دیگر راتون، نحوه تولید پنجه در آن ها می‌باشد. قابلیت راتون زایی بسته به نـوع ارقم برنج شمال متفاوت است.
کیفیت پخت و خوراک برنج راتون
کیفیـت پخـت و خـوراک بـرنج راتـون در منـاطق شمالی کشور بهتر از کیفیت پخت محصول اصلی اسـت. در همین راستا راتون برنج طارم بسیار خوش عطر و خوش پخت است. تـاثیر محـسوس دمـای محـیط در تظاهر ژن های کنترل کننده آمیلوز، عطر و طعم برنج دلیل این برتری می‌باشد. دمای پایین روز و شب و کوتـاه شـدن طـول دوره روز در کـشت راتـون باعـث می‌شود که کیفیت پخت و خوراک ارقام مختلف به سمت استاندارد میل نماید.
میزان عملکرد راتون در ارقام مورد مطالعه نشان می دهد که تولید راتون در ارقام متفاوت است و در درجه اول بستگی به پتاسیل ذاتی هر یک از ارقام دارد و در وهله یعد شرایط محیطی و زارعی موثر واقع می گردد عملکرد راتون در برنج طارم هاشمی به علت رشد سریع و استفاده مناسب از شرایط ابتدای فصل و سایر و عوامل زراعی مطلوب است و از میزان ری بهتری برخوردار می شود.
مزیت های کشت راتون
برداشت دوم برنج (بعد از درو محصول اول) که به عنوان یک برنج راتون شناخته می شود به طور سنتی فقط بخش کوچکی از برداشت اول را می توان به دست آورد. اما کشت راتون دارای مزیت‌هایی است که عبارتند از: هزینه‌های تولید پایین و طول دوره رویش کمتر. تولید به روش کشت راتون در برنج یک مسأله قابل توجه است زیرا احتیاج به آماده‌سازی مجدد بستر بذر و کشت دوباره و شروع محصول از حالت‌پذیری را حذف می‌کند.
امروزه علاقه‌مندی به تحقیق روی کشت راتون توجه بیشتری را به خود معطوف داشته است. یکی از ویژگی‌های مثبت برنج راتون، کیفیت مطلوب پخت آن است. کیفیت پخت و خوراک برنج راتون در مناطق شمالی کشور بهتر از کیفیت پخت محصول اصلی است.
کشت مؤثر راتون
کاشت راتون می تواند جبران کاهش کشت برنج در مرحله اصلی باشد. سرانجام کاهش بارندگی وادامه خشکسالی ها در برخی از استانهای کشور موجب شد تا وزارت نیرو با همکاری جهاد کشاورزی استانهایی که از لحاظ ذخایر آبی دچار مشکل و بحران شدید هستند را از کاشت برنج منع کنند. کاهش شدید بارندگی در برخی از استانهای کشور موجب شد تا دولت تصمیم بگیرد کشت برنج در غیر از استانهای شمالی ممنوع شود و این مسئله سیاستی است که یک وزارتخانه براساس شرایط اقلیمی و علمی گرفته است.
افزایش درآمد از طریق راتون
هر ساله برخی از شالیکاران پس از برداشت برنج راتون پرورش می‌دهند که انجام این کار منجر به افزایش تولید برنج سفید و افزایش درآمد خانوارهای شالیکاران می‌شود. از آنجا که راتون برنجی است که برای تولید آن کشاورزان رنج کمتری را متحمل می‌شوند و بسیار با کیفیت‌تر از برنج اولیه است، لذا این مهم سبب شده تا کاشت این نوع از برنج در استانهای شمالی رایج باشد.
شهرستان بابل بزرگترین شهرستان برداشت کننده برنج کشور است، اما از آنجا که شالیکاران نیاز به برنج بیشتری دارند لذا این مهم موجب شده تا کاشت برنج راتون دراستانهای شمالی در دستور کار قرار بگیرد. فروشگاه اینترنتی برنج گل بابا انواع برنج راتون را با کیفیت خوب و مناسب ترین قیمت در اختیار خریدار محترم قرار می دهد.
